God in Nederland kan zonder Eijk

Deze week verscheen in Italië een boek waarin kardinaal Wim Eijk, aartsbisschop van Utrecht, uitgebreid wordt geïnterviewd door Andrea Galli, een journalist van het katholieke Italiaanse dagblad Avvenire. Het heeft als titel Dio vive in Olanda, God leeft in Holland, en verscheen bij uitgeverij Ares. In een toelichting staat te lezen dat “het leven en de persoonlijkheid” wordt geschetst van Eijk, “een van de beste leden van het kardinalencollege, die bij ons nauwelijks bekend is”. Hij belicht de ineenstorting van de katholieke kerk in Nederland, die na de ‘revolutionaire’ jaren zestig van de vorige eeuw voorop liep in “aanpassing aan de wereld” en vervolgens door deze secularisatie een gigantische ontkerkelijking veroorzaakte. Maar de kardinaal is er van overtuigd dat de kerk op die puinhoop zal herleven, aldus de uitgever. De boektitel duidt op het vaste vertrouwen van Eijk dat een “klein restant” van trouwe gelovigen “die een persoonlijke relatie met Christus hebben” het traditionele kerkelijk leven fier overeind zal houden als het gedaan is met de vrijgevochten generatie met “ultraprogressieve ideeën”, zo staat te lezen. De Nederlandse bisschoppen kwamen hier overigens zeven jaar geleden in hun ‘Ad limina-rapport‘ ook al mee aanzetten. Kardinaal Eijk debiteert in het interviewboek zijn uitentreuren herhaalde klaagzang over het ‘hyper-individualisme’ als bron van de ontkerkelijking, en waarschuwt dat de katholieke kerk in andere delen van de wereld hetzelfde lot beschoren is als in Nederland. Tot zover. Wie Eijk heeft gevolgd zal beamen dat hij in het boek niets nieuws zegt. Opvallend is echter dat hij er nu opnieuw nadrukkelijk voor kiest in het buitenland zijn stem te laten horen. Sinds enkele jaren probeert hij regelmatig internationaal in beeld te komen, omdat het geseculariseerde Nederland geen voedingsbodem biedt voor zijn ideeën over de kerk. Zo had hij in mei 2018 een opiniebijdrage in het Engels voor National Catholic Register en in het Italiaans voor Bussola Cristiana Quotidiana. Aanleiding waren de plannen van de Duitse bisschoppenconferentie om het mogelijk te maken dat een protestant die met een katholiek getrouwd is te communie mag gaan. Hierover was onenigheid onder de Duitse bisschoppen en de kwestie werd aan paus Franciscus voorgelegd. Deze kaatste de bal terug en liet weten dat ze eerst onderling maar op één lijn moesten zien te komen. Eijk was hier woedend over omdat de Heilige Vader hiermee namelijk de deur op een kier zou zetten voor ‘intercommunie’ met protestanten. En dat is volgens het kerkelijk recht niet toegestaan, behalve in noodgevallen, wanneer iemand bijvoorbeeld in stervensgevaar verkeert. Daar is in dit geval geen sprake van. Eijk concludeerde: “Door na te laten duidelijkheid te creëren, ontstaat grote verwarring onder de gelovigen en brengt men de eenheid van de kerk in gevaar.” Met een citaat uit de Catechismus van de Katholieke Kerk (artikel 675) zegt hij met zoveel woorden dat paus Franciscus in feite bezig is de kerk te gronde te richten: “Voorafgaand aan de komst van Christus moet de Kerk een laatste beproeving doorstaan die het geloof van talrijke gelovigen zal doen wankelen. De vervolging waarmee haar pelgrimstocht op aarde vergezeld gaat, zal het ‘mysterie van de ongerechtigheid’ onthullen in de vorm van een godsdienstig bedrog dat de mensen een schijnoplossing biedt voor hun problemen. De prijs die zij daarvoor betalen is dat zij afvallen van de waarheid.” Een jaar later gaf hij een interview aan het Amerikaanse LifeSiteNews, dat hem “één van de meest uitgesproken verdedigers van de katholieke leer in de kerk” noemde. Dit is in feite een voorschot op het deze maand verschenen boek. Vlak daarna nam hij op 18 mei 2019 deel aan de ‘Mars voor het Leven’ van katholieke pro-life organisaties in Rome. Hij verkeerde in gezelschap van de aartsconservatieve Amerikaanse kardinaal Raymond Burke, een felle criticaster van paus Franciscus (foto boven: links Burke, rechts Eijk). Opmerkelijk is dat Eijk in Nederland nog nooit is gesignaleerd bij zo’n mars die jaarlijks wordt gehouden. Wederom een teken dat de eminentie zijn heil bij voorkeur zoekt bij gelijkgezinden in het buitenland. Het heeft er alle schijn van dat hij Nederland in toenemende mate als een ballingsoord ervaart. Hij waant zich een profeet die in eigen land niet wordt geëerd. Dat kan kloppen. Het advies aan Eijk is dan ook om maar lekker te verkassen naar een of ander buitenland, waar hij als geestelijk leidsman van een katholiek clubje op handen gedragen wordt en van alle kanten bevestigd. Dat is goed voor hem en voor de katholieke kerk in Nederland, ook al mag de toekomst daarvan ongewis heten. Beter te leven met die gedachte dan met een engerd als Eijk binnen de landsgrenzen. God in Nederland kan makkelijk zonder hem.