Op 27 juni werd in Italië de Nederlander Esko Kissboat in Viterbo, Italië, samen met twee anderen, tot priester gewijd. Het drietal is lid van de internationale religieuze congregatie ‘Instituut van het Mensgeworden Woord’. De hoge Vaticaanse Nederlandse prelaat Karel Kasteel, hulpbisschop Rob Mutsaerts van het bisdom ‘s-Hertogenbosch en emeritus-pastoor Cor Mennen woonden de wijdingsplechtigheid bij in het opleidingscentrum van het instituut (foto: tweede van links: Karel Kasteel; derde van links: Esko Kissboat; vierde van links: Rob Mutsaerts). Tegen het Katholiek Nieuwsblad, dat aandacht besteedde aan de wijding, zei de hulpbisschop dat daar steeds meer Nederlanders te vinden zijn. “Het wordt onderhand een hele club”, merkt hij op. De vraag is wat er klopt van die opmerking. Veel succes heeft de zeer omstreden club met sterk sektarische trekken namelijk niet in Nederland. En wereldwijd is de uitstroom enorm. Toch is waakzaamheid vereist.
Het ‘Instituut van het Mensgeworden Woord’ is een missiecongregatie voor mannen, in 1984 gesticht door de priester Carlos Miguel Buela in Argentinië (foto). Vier jaar later kwam daar het ‘Instituut Dienaressen van de Heer en de Maagd van Matará’ bij, beter bekend als de ‘blauwe zusters’. De congregaties hebben een actieve en een contemplatieve tak. Daarnaast is er een lekentak, de ‘Derde Orde’, bestaande uit mannen en vrouwen die een verbintenis aangaan met de instituten. Buela moest op bevel van het Vaticaan in 2010 terugtreden als leider van zijn beweging, nadat hij schuldig werd bevonden aan onder meer ‘financiële onregelmatigheden’ en ‘ongepast gedrag’ tegenover mannelijke volgelingen. Hij mocht geen contact meer met hen hebben, werd hij uit het priesterambt gezet en naar een klooster in Spanje verbannen. Saillant detail in dit verband: Theodore McCarrick, emeritus-aartsbisschop van Washington, die wegens seksueel misbruik werd ontslagen uit het College van Kardinalen en teruggezet in de lekenstand, steunde het instituut op allerlei manieren, ook financieel. Hij zou een miljoen dollar hebben gedoneerd.
De priesters van het instituut worden ingeschakeld bij de missionaire activiteiten van de blauwe zusters en weten langs die kanalen jongens te rekruteren. RK Boulevard heeft met het bericht In de ban van de blauwe zusters aangetoond dat hier sprake is van regelrechte ronselpraktijken onder jongeren waarbij de geloofsleer van de Rooms-Katholieke Kerk op een radicale ultra-orthodoxe manier wordt aangeprezen. De priesterroeping van Esko Kissboat (24), blijkt er de ‘vrucht’ van te zijn. “Kissboat, zoon van een Nederlandse moeder en een Ghanese vader, studeerde aan het seminarie van de paters in Italië nadat hij hen had leren kennen in zijn parochie in het Limburgse Brunssum”, aldus het Katholiek Nieuwsblad. “De paters en zusters van het Mensgeworden Woord startten daar in 2004 een missie. Kissboat heeft veel aan hen te danken, zegt hij.” Opmerkelijk is overigens dat de twee Argentijnse paters waar hij op doelt de congregatie hebben verlaten. Eén van hen heeft zelfs zijn priestertoog aan de wilgen gehangen. Of Kissboat ook in Nederland gaat werken, is “in Gods handen”, zo laat de pasgewijde weten. Hij is nu bezig met een vervolgstudie in Rome en werkzaamheden in het seminarie van het instituut.
De congregatie heeft een bijzonder slechte naam gekregen door meldingen van seksueel misbruik, niet alleen gepleegd door de oprichter. Volgens ingewijden is de hele cultuur binnen het instituut doordrenkt van misbruik. Verder ontbreekt het aan gangbare toelatingseisen en een echt opleidingsprogramma, leden worden psychologisch zwaar onder druk gezet en er heerst een angstcultuur. Allemaal typische kenmerken van een sekte, net als bij de blauwe zusters. Anders dan de zusters krijgen de leden van het ‘Instituut van het Mensgeworden Woord’ in Nederland nauwelijks aanwas. In parochies is slechts een vijftal priesters actief, afkomstig uit Paraguay, Chili, Peru, Argentinië en Duitsland. De Nederlanders Marc en Guido Kessels, beiden momenteel werkzaam in het parochiepastoraat, verlieten het instituut na twee jaar. Wereldwijd zijn er ongeveer 450 priester bij aangesloten. Voor zover bekend hebben ruim tweehonderd priesters sinds de oprichting de congregatie verlaten en zijn daarna priester bij een diocees geworden of uit het priesterambt gestapt. Er is met andere woorden sprake van een forse uitstroom, hetgeen iets zegt over het door en door verrotte klimaat binnen het instituut.
De Bossche hulpbisschop Rob Mutsaerts onderhoudt nauwe banden met de congregatie en is vaak te vinden bij plechtigheden ervan, zoals blijkt uit zijn aanwezigheid bij de priesterwijding van Esko Kissboat. Zijn neef, Simon Willis uit Schotland, werd door hem op 30 juni 2018 in Italië priester gewijd (foto: Mutsaerts, met Willis, tweede van rechts, na de wijding). Hij was de eerste Schotse priester van het instituut. Mutsaerts wijdde 15 december vorig jaar in Italië de Ier Martin Connolly tot priester. De hulpbisschop manifesteert zich al jarenlang op provocerende wijze als conservatief-katholieke hardliner. Zelfs paus Franciscus moet het daarbij ontgelden. Zijn opruiende weblog Paarse Pepers spreekt boekdelen. De komst van de liberale Gerard de Korte naar het bisdom van ‘s-Hertogenbosch in 2016 was een zware klap voor hem en hij stelde zich van meet af aan vijandig op tegen zijn nieuwe baas. De bom barstte afgelopen voorjaar, toen hij uit vrijwel al zijn diocesane functies werd ontheven, volgens een gezamenlijke verklaring met De Korte omdat hij daar zelf om gevraagd zou hebben. Mutsaerts heeft een orthodoxe geestverwant in emeritus-pastoor Cor Mennen, priester van het bisdom Den Bosch, die het met zijn website Fortes in Fide nog bonter maakt dan de hulpbisschop. Net als Mennen woont ook Karel Kasteel regelmatig plechtigheden bij van het instituut. De Vaticaanse prelaat is niet bepaald van onbesproken gedrag. De Italiaanse roddelpers maakte er ooit gewag van dat hij samen met een andere man halfnaakt werd betrapt in een auto bij het Circus Maximus in Rome. Wat Kasteel te zoeken heeft bij de congregatie, waar veel jonge mannen in opleiding zijn, laat zich raden.
Alles bij elkaar kan gesteld worden dat het ‘Instituut van het Mensgeworden Woord’ een obscure priestersekte is, waar de Nederlandse bisschoppen zich verre van zouden moeten houden. Net als overigens van de ‘blauwe zusters’. Beide zijn organisaties met sektarische kenmerken. En hoewel de mannelijke congregatie in Nederland praktisch geen vaste voet aan de grond krijgt, ligt niettemin het gevaar op de loer dat wordt meegelift met het ‘succes’ van de blauwe zusters hier te lande. RK Boulevard heeft al gewaarschuwd voor het oprukken van deze nonnen in de kerkprovincie, met alle rampzalige gevolgen van dien. Nu dus ook een ‘wake-up call’ voor wat betreft dit andere clubje.
